Nếu quý vị thật sự muốn tìm hiểu Phật Giáo và quyết tâm bước vào con đường tu tập tâm linh hầu giúp mình thừa hưởng được cái kho tàng phong phú tàng ẩn trong những lời giáo huấn của Đức Phật, hoặc nếu quý vị chỉ mới bắt đầu chú ý đến tín ngưỡng này, thì trong cả hai trường hợp cũng xin quý vị đừng để cho mình bị choáng ngợp vì đức tin đơn thuần – không nên xem đức tin là “vốn liếng” duy nhất. Nếu cứ để cho mình hoàn toàn bị chi phối bởi đức tin thì quý vị sẽ có thể gặp phải nguy cơ đánh mất hết khả năng lý luận của mình. Đối tượng của đức tin và lòng mộ đạo phải được xác nhận bằng kinh nghiệm bản thân, tức là có nghĩa bằng các khả năng lý luận. Chỉ khi nào sự suy xét của quý vị mang lại những hiểu biết có thể chứng nghiệm được một cách minh bạch thì khi ấy đức tin của quý vị mới có thể gọi là vẹn toàn được. Khi nào đức tin hay sự tin tưởng được phát huy dựa vào lý trí thì chỉ khi đó nó mới có thể trở nên vững bền và mang lại hiệu quả. Thật vậy nếu không sử dụng đến lý trí thì cũng chẳng còn biết phải dựa vào một cơ sở nào khác vững chắc hơn để có thể phát động lòng tin nơi những lời giáo huấn của Đức Phật.
Thật hết sức quan trọng là chúng ta phải luôn cố gắng học hỏi thêm hầu mở rộng sự hiểu biết cá nhân của mình về những lời giảng huấn của Đức Phật. Long Thọ, một vị đại sư người Ấn thuộc thế kỷ thứ II đã nói rằng đức tin và trí thông minh cả hai đều là những yếu tố tối cần trong việc phát huy sức mạnh tâm linh, tuy đức tin phải giữ một vai trò trội hơn. Thế nhưng đồng thời thì Long Thụ cũng lại xác nhận thật rõ ràng rằng đức tin chỉ có thể hội đủ khả năng hướng dẫn sự thăng tiến tâm linh nếu được hỗ trợ bởi trí thông minh, vì chính trí thông minh sẽ mang lại cho chúng ta khả năng nhận biết được con đường đúng đắn hầu giúp mình phát huy được sự hiểu biết sâu xa. Dầu sao đi nữa thì cũng không thể giới hạn sự quán thấy ở cấp bậc hiểu biết mang tính cách trí thức được; bởi vì sự quán thấy nhất thiết phải thâm nhập vào con tim và cả tâm trí mình hầu tạo ra những tác động có thể ảnh hưởng đến cách hành xử của chính mình. Nói một cách khác là nếu chỉ biết nghiên cứu Phật Giáo trên mặt trí thức đơn thuần thì chúng ta cũng sẽ chẳng mang lại được cho mình một biến cải nào trong cách hành xử cũng như phong cách sống của chính mình.
Đức Dalai Lama 14
Việt dịch: Hoàng Phong
Trích: Tu Tuệ – Nhà xuất bản Phương Đông